Diversiteit en (de)radicalisering: aanpak Theresialyceum

De multiculturele samenleving zorgt voor dilemma’s. Wat doe je als leerlingen uit geloofsovertuiging niet meegaan op studiereis? Hoe ga je om met uitingen van fundamentalisme? Hoe ga je in de klas om met heftige gebeurtenissen in het nieuws?

Voor dit soort vraagstukken heeft het Theresialyceum een denktank opgericht.

Multiculturaliteit

De Nederlandse samenleving is in de afgelopen jaren steeds diverser geworden. Deze toenemende multiculturaliteit in de samenleving heeft ook gevolgen voor het voortgezet onderwijs. Scholen krijgen te maken met ouders, leerlingen en leraren met verschillende culturele achtergronden. En dat levert dilemma’s op. Wat doe je bijvoorbeeld wanneer leerlingen vanwege geloofs- of levensbeschouwelijke overtuiging niet mee mogen op studieweek of een excursie? Als ouders niet willen dat hun kind seksuele voorlichting krijgt op school? Hoe ga je om met het dragen van keppeltjes en hoofddoekjes in en voor de klas? met leerlingen die niet gemengd willen gymmen of zwemmen? Met uitingen van fundamentalisme? Vanuit welke basisgedachte neem je stelling, en waar richt je je dan op?

‘Iedereen doet mee’

Fons Plevoets, conrector van het Theresialyceum in Tilburg, vertelt hoe de school hiermee omgaat. “Wij hebben als school een maatschappelijke opdracht. Ons beleid ten aanzien van diversiteit is: ‘Iedereen telt mee en iedereen doet mee’. Het eerste betekent dat wij geen onderscheid maken naar ras, religie of culturele achtergrond. ‘Iedereen doet mee’ is een actiever statement. Het wil zeggen: je bent lid van de schoolgemeenschap.”

Veel scholen hebben geen duidelijke richtlijnen voor het omgaan met cultuurgerelateerde dilemma's. Medewerkers maken hierin zelf keuzes, wat kan leiden tot grote verschillen in het omgaan met dilemma's tussen medewerkers en scholen. Het Theresialyceum heeft sinds vijf jaar een ‘Denktank Diversiteit en Dilemma’s’ die zich bezighoudt met allerhande vraagstukken rondom diversiteit. Want net als op andere scholen deed op het Theresialyceum de multiculturele samenleving zich steeds meer gelden. “De denktank bestaat uit medewerkers van de school zelf. Door het jaar heen, maar vooral ook ten tijde van concrete gebeurtenissen zoals de aanslag op Charlie Hebdo, of bij de confrontatie met geradicaliseerde leerlingen, is het belangrijk dat er een team van collega’s is waar je terecht kunt met vragen over hoe hiermee om te gaan. Een team dat kan aangeven wat de handelingslijn van de school zou moeten zijn, bijvoorbeeld in de lessen. De denktank schakelt ook regelmatig externe experts in voor advies over specifieke vraagstukken.” 

De basis voor het omgaan met soort dilemma’s ligt in een duidelijke identiteit en visie van de school. Deze zijn verwoord in het schoolplan. Zodat duidelijk is wat precies getolereerd wordt, waar grenzen liggen en wie die bepaalt. Een gezamenlijk referentiekader ('daar staan en gaan we voor') kan helpen om antwoorden en oplossingen te vinden voor belangrijke vragen binnen dat kader. Geen concrete handvatten, maar wel een richting waarin gedacht en gehandeld kan worden.

Charlie Hebdo

Plevoets: “In onze denktank zijn zeer uiteenlopende dilemma’s besproken. De denktank adviseert de betrokkenen over hoe te handelen. Het nut van de denktank bewees zich onder meer na de aanslag op Charlie Hebdo. Ook op het Theresia hield dat de gemoederen bezig, niet in de laatste plaats omdat een geplande culturele reis naar Parijs werd geannuleerd. De gebeurtenissen waren voor de denktank aanleiding om na te denken onder welke voorwaarden een open discussie gevoerd zou kunnen met standpunten over IS en mogelijke islamitische aanslagen. Mede door de inbreng van de denktank verliepen de discussies in de bovenbouw goed.”

Kennisoverdracht en open communicatie

Uit de ervaringen van het Theresialyceum blijkt dat twee factoren van groot belang zijn bij vraagstukken rondom identiteit/diversiteit en (de)radicalisering:

• Onderricht: kennisoverdracht over culturen en verschillen, zodat je elkaar beter begrijpt;

• Communicatie: open communicatie, in gesprek blijven, en duidelijk maken waar je als leerling, ouder of medewerker terecht kunt met vragen of ideeën.

Meer weten? Mail naar Fons Plevoets, conrector Theresialyceum Tilburg (f.plevoets@theresialyceum.nl)