Oproep van collega: schrijf je in voor LerarenOntwikkelFonds

Marie-Thérèse van de Kamp, docent kunstvakken Theresialyceum Tilburg, werkt met leerlingen en collega’s aan onderwijsvernieuwing. Zij kreeg geld vanuit het LerarenOntwikkelFonds voor haar project ‘Creativiteit & leren in het kunstlab’. Een eerste pilotproject heeft al plaatsgevonden (zie ook de website van het LerarenOntwikkelFonds). Hieronder lees je haar verhaal.
__________________________________________________________________

Heb je als docent zelf ook goede ideeën waardoor het onderwijs verbeterd kan worden? Grijp dan nu je kans. Schrijf je in in het lerarenregister (mocht je dat nog niet gedaan hebben), schrijf een plan en dien het in. De eerstvolgende mogelijkheid om een aanvraag in te dienen kan tot maandag 9 mei 2016. Zie ook: onderwijscooperatie.nl/lerarenontwikkelfonds. 
__________________________________________________________________

Hoe het begon

In de herfstvakantie van dit schooljaar zocht ik naar de laatste informatie over het advies van Ons Onderwijs 2032. Ik kwam via de website van de VO raad terecht bij het LerarenOntwikkelFonds: een fonds waarbij je als leraar een project kunt indienen gericht op vernieuwing en verbetering van onderwijs. Je kunt daarvoor geld krijgen om dat plan uit te voeren.

Omdat ik me op dit moment in onderwijsleerprocessen verdiep kreeg ik meteen allerlei ideeën. Natuurlijk heb ik daarbij ook goed gekeken naar het plan voor Ons Onderwijs 2032 en het leek mij een fantastische kans om als leraar zo zelf mee te kunnen helpen aan de vernieuwing en verbetering van onderwijs. Nieuw is dus dat je als leraar echt zelf een voorstel mag indienen. Wel overleg je uiteraard met je leidinggevenden, want het plan moet wel uitvoerbaar zijn op je school. Als je plan goedgekeurd wordt, ga je in lerarenlabs op je school en in landelijke lerarenlabs werken aan de verwezenlijking van je plan.

Ik schreef op de valreep een plan (ik zag de aankondiging eind oktober en op 3 november moest de aanvraag ingediend zijn…), legde dat voor aan collega's en aan de directie. Ik kreeg meteen steun voor het plan en heb het snel ingediend. Na een positief bericht ging ik samen met leerlingen en collega's (OP en OOP) van het Theresialyceum aan de slag met: "Onderwijs 2032 in 2016: Creativiteit & leren in het kunstlab". Een eerste pilotproject heeft plaatsgevonden en is te lezen op de website van het LerarenOntwikkelFonds.

Flow
Ik doe promotieonderzoek naar het bevorderen van creativiteit in leerprocessen bij de kunstvakken. Als lerares aan het Theresialyceum en vakdidacticus bij de UvA ben ik gefascineerd door de rol van 'nieuwsgierigheid' als aanjager van de intrinsieke motivatie van leerlingen voor het leren en de manieren waarop leraren dat bij hun leerlingen kunnen bevorderen.
Nieuwsgierigheid wordt gekenmerkt door het open leren staan voor nieuwe ervaringen. Dat leidt tot brede exploratie. Wanneer je vanuit die exploratie gaat experimenteren en jezelf verder gaat verdiepen met gefocuste aandacht dan levert dat een dermate positieve leerervaring op, dat het tot een gevoel van flow kan leiden. Flow is een optimale betrokkenheid waarbij interesse, capaciteiten, vaardigheden en kennis met elkaar in balans zijn en waarbij je precies op het juiste niveau uitgedaagd wordt. Als je flow ervaart, is die ervaring zo positief dat je die optimale ervaring opnieuw wilt beleven. Op die manier leidt flow weer tot het zoeken naar nieuwe uitdagingen.

Als kunstvakdocent met een grote interesse voor kunst en creativiteit, ervaar ik 'flow' tijdens het bezoeken van creatieve broedplaatsen. Zoals in Strijp-S, tijdens de Dutch Design Week met als hoogtepunt het besmettelijke enthousiasme van studenten van de TU (industrieel ontwerpen) en van de Design Academy die over hun eigen innovatieve werk en creatieve processen vertellen. Maar ook tijdens het Over-het-IJ festival op de NDSM werf in Amsterdam, met de theaterperformances tussen de te gekke ateliers in de voormalige grote scheepswerven.
Of door de muziek van Colin Benders, alias Kyteman: hij heeft zijn eigen muziek-broedplaats ontwikkeld waar hij vanuit co-creatie en synergie denkt en werkt. De positieve energie die in dergelijke creatieve broedplaatsen voelbaar is, brengt niet alleen enthousiasme en de fascinatie van de makers over op de bezoeker, maar zorgt doorlopend voor nieuwe ideeën en producten - zowel bij de makers als bij de bezoekers. Deze 'makers-cultuur' in broedplaatsen, wordt gekenmerkt door praktisch-idealisme, dat wil zeggen dat er vanuit maatschappelijke betrokkenheid, ondernemendheid en vernieuwingsdrang gecreëerd wordt. Broedplaatsen zoals Soho in New York en recent in Detroit leiden tot zo'n sterke verbetering van de leefbaarheid van een gebied dat ze een grote aantrekkingskracht (ze leveren flow op) uitoefenen op mensen en bedrijven omdat ze niets voorschrijven, maar vanuit enthousiasme uitnodigen tot deelname en zo een beweging ontketenen. Dat proces van verbetering wordt 'gentrification' genoemd.”

Onderzoeksvraag
Mijn onderzoeksvraag voor een aanvraag voor het LerarenOntwikkelFonds was: Zou het principe van 'gentrification' - kwaliteitsverbetering vanuit nieuwsgierigheid, creativiteit, enthousiasme en de wens om samen te werken - ook in de context van onderwijs kunnen werken? Zou je vanuit de nieuwsgierigheid van leerlingen, leraren en onderwijsondersteunend personeel op inventieve manieren tot vernieuwing en verbetering van onderwijs kunnen komen? Onderwijsverbeteringen creëren in een broedplaatsachtige, R&D-achtige setting dus. Niet vernieuwing die vanuit voorschriften van bovenaf opgelegd wordt, maar vernieuwing die explorerend en experimenterend ontwikkeld wordt vanuit de nieuwsgierigheid, de interesse, de (maatschappelijke) betrokkenheid en expertise van alle betrokkenen. Synergie en co-creatie zijn de begrippen die daarbij horen.