Rubriek collega met passie: "Vanaf de 4e al een bruggetje maken naar hbo of universiteit"

In deze rubriek komen collega’s aan het woord over hun passie voor het vak. Met antwoord op vragen als: waarom doe je dit? Waar ben je het meest trots op? Wat vind je lastig, en waar leer je van?
Deze keer Gepco de Jong, docent Nederlands aan het Odulphuslyceum in Tilburg. Hij vertelt over het belang van Academisch Nederlands. “Door leerlingen vooral verbaal beter voor te bereiden op hun vervolgstudie aan hbo of universiteit ontwikkelen ze zelfbewustzijn en kunnen we uitval terugdringen.”

Naam: Gepco de Jong                                                            
School: Odulphuslyceum in Tilburg
Vak: Nederlands aan bovenbouw vwo
Functie: docent en initiatiefnemer ‘Academisch Nederlands’

Je bent meer dan alleen docent Nederlands?

“Kennis van de Nederlandse taal goed overbrengen is mijn hoofdwerk. Dat doe ik al vijf jaar, vooral voor de bovenbouw van het vwo. Maar daarnaast richt ik me ook op allerlei vaardigheden van de leerling. Ik vind de persoonlijke vorming van leerlingen tijdens de schoolperiode heel belangrijk. Dat ze een soort wereldwijsheid opbouwen. Zelf was ik nog tamelijk bleu toen ik naar de universiteit ging. Mijn wereldje was nog heel klein. De kloof tussen middelbare school en universiteit wil ik graag verkleinen. Vooral door leerlingen een bredere blik te geven. Daarom organiseer ik projecten waardoor onze leerlingen zich kunnen ontwikkelen, zoals pasgeleden een uitwisseling naar Aruba, of een literair project als Inktaap. Het is goed voor hun persoonlijke ontwikkeling.”

Daar heb je de rest van je leven profijt van?

“Ja precies. Neem de uitwisseling naar Aruba. We zijn met 13 leerlingen van 4 en 5 vwo naar Aruba geweest. De leerlingen verbleven bij gastgezinnen en kregen een heel programma aangeboden. Binnenkort komen er 13 leerlingen uit Aruba naar ons. Ze leren echt veel van elkaar. Het verruimt hun blik en het vergroot ook hun zelfstandigheid. Daar ben ik voortdurend naar op zoek, om ze dat aan te bieden.”

In vergelijking met jouw studietijd is er veel veranderd

"Zeker. Kijk alleen al naar de enorme keuzemogelijkheden die leerlingen na het voortgezet onderwijs hebben. Dat is heel complex. Vroeger keek je bij wijze van spreken naar wat je oudere broer of zus gedaan had. Nu moeten leerlingen veel preciezer nagaan wat ze echt willen. Ze ervaren ook veel meer druk en moeten meer presteren dan toen ik ging studeren. Nu krijgen ze eind 5^e klas een eindrapport met gegevens waar veel universiteiten naar kijken. En vanaf de 4^e klas moeten ze een cv aanleggen over wat ze naast hun studie doen. Daar moet je leerlingen mee helpen. Dat heeft Academisch Nederlands ook voor ogen.”

Wat is Academisch Nederlands dan precies?

“Voor een deel zijn dat academische vaardigheden, vooral gericht op taal. Leerlingen krijgen de mogelijkheid om in 4, 5 of 6 vwo een aantal modules te volgen. Bijvoorbeeld studievaardigheden. Wat komt er allemaal op je af als je gaat studeren, hoe maak ik aantekeningen tijdens colleges, hoe ga ik om met minder contacturen? We zoomen in op de veranderingen. Ook sturen we ze de ‘wei’ in. Ze gaan colleges volgen op Fontys en UvT. Zo ervaren ze zelf wat het verschil is tussen hbo en universiteit.”

“Andere modules zijn bijvoorbeeld academisch schrijven. In 6 vwo geven we een schoolexamen ‘gedocumenteerd schrijven’. Dat benadert het academisch schrijven. We leren ze minder vanuit zichzelf, minder subjectief, te schrijven. Meer beschouwend en objectief. Ook presentatie en onderzoeksvaardigheden komen aan bod. Het is goed om vroegtijdig te ervaren hoe het er straks aan toe gaat.”

Taal kan een struikelblok zijn?

“Ze moeten er ten eerste gigantisch aan wennen. Je ziet ook dat steeds meer universiteiten het vak ‘Academische vaardigheden’ geven in het eerste jaar. Maar het is natuurlijk handiger dat wij dat bruggetje al kunnen maken vanaf het 4^e jaar. Een van de belangrijkste dingen qua taal is dat leerlingen moeten afleveren om Jip en Janneke-taal te gebruiken. Ook de stopwoordjes en ‘tussen-gooi-woordjes’ moeten eruit. Leerlingen moeten leren om formeel en objectief over zaken te communiceren. We hebben ook het vak ‘Profielwerkstuk’ op school. Je kunt prachtig onderzoek doen maar als je het niet kunt verwoorden en presenteren is dat eeuwig zonde.” 

Wat levert die opstap op?

“Academisch Nederlands bestaat nog maar twee jaar; het werkelijke effect is nog lastig te benoemen. Maar bij veel leerlingen zie je dat ze iets meer zelfvertrouwen krijgen. Ook bij hun studiekeuze zijn ze zich wat bewuster van de consequenties van hun keuze. Hbo en universiteit zijn echt verschillend. De academische aanpak moet bij je passen. Met ons project proberen we verkeerde keuzes en daardoor uitval te verminderen.”

Wat zou een volgende stap zijn?

“Ik zou deze aanpak graag borgen. Door in het gewone lesrooster hiervoor een vast aantal uren per week aan te bieden. Ook willen we de verbinding met UvT en Fontys verder uitbouwen. Iedereen erkent het probleem en de noodzaak om de uitval van leerlingen op te lossen. Academisch Nederlands is een stap in de goede richting.”