Integriteitscode in de praktijk: wat vind jij?

Door Anita O’Connor, algemeen directeur Voortgezet Onderwijs Veghel

Casus: Een leerling (jongen) krijgt voor zijn praktijkexamen zorg en welzijn de opdracht om een handeling te verrichten op een vrouwelijk persoon. Vanwege zijn islamitische geloofsovertuiging weigert hij deze opdracht uit te voeren. Hoe ga je hiermee om?   

De Nederlandse samenleving wordt al sinds eeuwen gekenmerkt door een grote mate van openheid en pluriformiteit. De multiculturele samenleving in Nederland is een feit en daarmee laait bij tijd en wijle ook de discussie rondom de Nederlandse identiteit op. Inmiddels zijn velen het erover eens dat dit niet langer een vaststaande set van kenmerken kan zijn maar dat we eerder procesmatig zouden moeten denken aan een open en inclusieve identiteit die toekomstgericht is en daarmee meer mogelijkheden biedt tot aansluiting. Je kunt echter in een situatie belanden waarin het moeilijk is de flexibele ruimte te bepalen die hieraan zou kunnen bijdragen. 

Wat te doen in de voorliggende situatie? Is het mogelijk de vrouw te vervangen door een man en hoeft dat dan niet gemeld te worden? Kun je het oplossen door een vrouwelijk familielid te vragen de rol van patiënt op zich te nemen? Is het aan ons als school een oplossing te bedenken en ga je zelfs zo ver dat je overlegt met de Imam om toestemming te vragen voor de leerling in kwestie om de handeling toch uit te mogen voeren? Zo’n gevoelig thema waar men mogelijk verweten zou kunnen worden niet open te staan voor andere culturen of geloven maakt dat we hier als scholen misschien wel extra voorzichtig mee omgaan. Maar welke ruimte hebben we überhaupt? Er liggen immers exameneisen voor en bovendien staan die in relatie tot de dagelijkse praktijk. Deze jongen zal in zijn latere werk straks wellicht ook in een soortgelijke situatie terechtkomen. 

Het is goed als scholen zich preventief met dit soort vraagstukken bezighouden. Door vroegtijdig tijdens de les te signaleren dat er leerlingen zijn die mogelijk tegen religieuze, morele of ethische dilemma’s aan gaan lopen tijdens examenopdrachten kan hier tijdig overleg over plaatsvinden. Docententeams dienen zich bewust te zijn van de actieve rol die zij hierin zouden moeten spelen. Is de gekozen studierichting passend en welke ruimte is er om af te wijken? Het is in ieder geval raadzaam om in dergelijke situaties in contact te treden met de inspectie en niet zelf besluiten te nemen. Daar zijn de risico’s voor school én leerling immers te groot voor. En we liggen onder het vergrootglas….