Collega met passie "Je eigen verwondering terugzien bij leerlingen: daar doe je het voor"

In deze rubriek komen collega’s aan het woord over hun passie voor het vak. Met antwoord op vragen als: waarom doe je dit? Waar ben je het meest trots op? Wat vind je lastig, en waar leer je van? Deze keer Leo van Dijk (53), docent natuurkunde op het Maaslandcollege in Oss. “Ik ben geen didactisch wonder, maar met vakkennis en enthousiasme kom je een heel eind.”

Naam: Leo van Dijk                                             
School: Maaslandcollege, Oss
Vak: natuurkunde
Functie: docent

Natuurkunde is je grote liefde. Geldt dat ook voor het lesgeven?

“Aanvankelijk wilde ik – tijdens mijn promotietijd in Nijmegen – verder de wetenschap in. Tótdat ik wel eens werkcolleges ging verzorgen voor studenten en ik erachter kwam dat ik dat lesgeven stiekem óók heel erg leuk vond. Achteraf bezien viel de appel niet ver van de boom; mijn vader was onderwijzer op de lagere school. Uiteindelijk kwam ik als docent terecht op een middelbare school in Epe, boven Apeldoorn. Daar heb ik tussen 1990 en 2007 met veel plezier gewerkt, al begonnen de dagelijkse files me op een gegeven moment echt tegen te staan. Ik wilde het wat dichter bij huis zoeken, en zo kwam ik in 2007 terecht op het Maaslandcollege; iets dichter bij mijn woonplaats Nijmegen.”

Wat trekt je zo aan in natuurkunde?

“De schoonheid van dit vak schuilt in zoveel dingen… Het gaat over de wereld om ons heen en over de wereld ver daarbuiten. En over hoe je, vanuit een beperkt aantal basiswetten, zo ongeveer alle natuurverschijnselen kunt verklaren. Bovendien heeft het vak allerlei raakvlakken met andere vakken, zoals scheikunde en biologie. Al met al een enorm boeiend vak, waarop je nooit raakt uitgekeken.”

Hoe breng je dat enthousiasme over op je leerlingen?

“Natuurlijk heeft de ene leerling van nature meer voeling met het vak dan de andere. Maar door de juiste vragen te stellen, en vooral ook door af en toe de gebaande paden van het lesboek te verlaten, kun je de meeste leerlingen tóch regelmatig prikkelen. Een voorbeeld: pas geleden liet ik een klas nadenken over de vraag hoeveel sterren er zijn in onze Melkweg. Samen gaan we dan al rekenend aan de slag, en uiteindelijk concluderen we dan dat het er minstens 200 miljard moeten zijn. Zo’n onbevattelijk groot aantal spreekt enorm tot de verbeelding. Het is geweldig om vanuit zo’n gegeven verder te praten en iets van je eigen verwondering terug te zien in de ogen van je leerlingen.”

Jullie gaan ook op studiereis

“Klopt! Elk jaar gaan we – bij voldoende belangstelling – met een groepje leerlingen naar een van de Europese onderzoeksinstituten. Om kennis op te doen en om ons te laten inspireren. Zo zijn we al een paar keer bij het CERN geweest, de deeltjesversneller in Genève waar onderzoekers uit de hele wereld onderzoek doen naar elementaire deeltjes. Zo proberen we elk jaar een reis te organiseren: naar het CERN dus, maar ook wel eens naar onderzoekscentra in bijvoorbeeld Grenoble, Oxford en Hamburg.”

Eerder dit jaar werd je verkozen tot Natuurkundedocent van het Jaar. Een verrassing?

“Absoluut: ik had geen idee dat ik genomineerd was voor deze jaarlijkse prijs van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging. Ik werd met een smoes naar de uitreiking gelokt, en daar bleek dat ik gekozen was uit in totaal twaalf genomineerde kandidaten. Ik ervaar de prijs als een grote eer en als een mooie blijk van waardering voor mijn werk. Wat de doorslag gaf voor de jury? Ik denk mijn enthousiasme voor het vak. Ook waren de juryleden te spreken over alle activiteiten die ik ontplooi buiten de klas. Zoals die werkbezoeken dus, maar bijvoorbeeld ook de contacten die ik leg tussen het Maaslandcollege en de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ook ontwikkel ik zelf lesmodules en nieuwe practica. Al met al ben ik voortdurend bezig met mijn vak, en schijnbaar sprak dat de jury aan.”

Inmiddels sta je een kwart eeuw voor de klas. Nog ambities voor de komende periode?”

“Niet in een heel andere richting. Mijn ambitie is altijd geweest om zo goed mogelijk les te geven, en die ambitie zal niet veranderen. Kijk, van nature ben ik geen didactisch wonderkind. Maar met een combinatie van vakkennis, liefde voor de leerlingen en een flinke dosis enthousiasme, kom je als docent een heel eind. Voorlopig ga ik dus lekker door met lesgeven.”